پایانی پر حرف و حدیث برای سهم ایران در دریای خزر

کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر امروز پس از 21 سال گفت‌وگو و بدون مباحث تحدید حدود بستر و زیربستر و تعیین خطوط مرزی در آکتائوی قزاقستان به امضای روسای جمهور پنج کشور ساحلی رسید.

به گزارش آخرین خبر، موافقتنامه‌ حمل و نقل بین کشورهای ساحلی خزر، موافقتنامه بین دولت‌های ساحلی خزر درباره همکاری‌های تجاری و اقتصادی، موافقتنامه پیشگیری از حوادث در دریای خزر، پروتکل مبارزه با جرائم سازمان یافته در دریای خزر، پروتکل مبارزه با تروریسم و همچنین پروتکل همکاری و تعامل نهادهای مرزبانی کشورهای ساحل دریای خزر شش موافقتنامه‌ای بودند که در اجلاس سران در آکتائو با حضور وزرای مربوطه امضا شد.

  حسن روحانی پیش از سفر به قزاقستان در گفتگو با رسانه ها به این نکته اذعان کرده بود که در این کنوانسیون، دریای سرزمینی مشخص می‌شود و مناطق انحصاری ماهیگیری و رفت و آمد کشتی‌ها نیز حد و حدود خود را پیدا خواهد کرد. 

با این حال در چند روز گذشته نبود اطلاعات دقیق از مفاد این کنوانسیون باعث انتقادات فراوانی در محافل مختلف داخلی شده بود که امروز پس از امضای این کنوانسیون وزیر امور خارجه در نامه ای رسمی به همتایان خود در روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان به آنها تاکید کرد که در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، محدوده بستر و زیربستر تعیین نشده است؛ این کار می‌بایستی متعاقبا و طی توافق بین طرف‌های ذیربط انجام شود.

این دغدغه ها در حالی مطرح شده است که با امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر در قزاقستان همه ماجرا به پایان نمی رسد و هر پنج کشور باید این سند مهم را در پارلمان های خود به تصویب برسانند و تا زمانی که همه این پنج کشور این تصویب را انجام ندهند اجرای آن نیز شروع نخواهد شد. قانون اساسی کشورمان برابر اصل هفتادوهفتم که مقرر می کند، «عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد» و اصل هفتادوهشتم مبنی‌بر این که «هر گونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزئی با رعایت مصالح کشور به شرط این که یک‌طرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزند و به تصویب چهارپنجم مجموع نمایندگان مجلس برسد» می تواند تا حدودی نگرانی منتقدان را از تصویب کنوانسیونی که به ضرر کشورمان باشد، کاهش دهد.

دریای خزر بزرگترین پهنه آبی محصور در خشکی است. طول آن حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است. سطح دریای خزر در حدود ۲۸ متر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است.

657 کیلومتر ساحل این دریا متعلق به ایران است و 1900 کیلومتر به قزاقستان، 820 کیلومتر به آذربایجان و 3220 کیلومتر باقیمانده به روسیه و ترکمنستان تعلق دارد.

لازم به ذکر است طبق قرارداد1921 و 1940 بین ایران و شوروی دو کشور به صورت مشترک از دریای خزر استفاده می کردند که پس از فروپاشی شوروی و ایجاد 4 کشور جدید نیاز به تعیین رژیم حقوقی جدید شد.