کشورهای حاشیه خلیج فارس و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

امنیت مقوله ای است که در فلسفه تکوین انسانها نهفته است. همه تلاشها و فعالیت انسان در راستای حفظ حیات بوده و حفظ حیات خود تابع دو عامل »امنیت و سلامت« می باشد تا جایی که رسول اکرم(ص) می فرماید: »نِعمَتانِ مَجهولَتان: الصِّحّةُ وَالاَمان« یعنی سلامت و امنیت دو نعمت پنهان انسان هستند. امنیت دربعد فردی به حفظ حیات انسان، امن بودن و در آسایش بودن انسان یا انسانها می انجامد، اما دربعد حکومتی و روابط بین الملل امنیت باعث حفظ و ارتقاءِ توان و قدرت ملی، افزایش پرستیژ سیاسی و زمینه ساز توسعه و پیشرفت یک کشور در عرصه جهانی می شود. امنیت یک ملت که بدان امنیت ملی می گویند، سبب ایجاد بهداشت و سلامت روانی، فرهنگی و اجتماعی آن ملت شده زمینه سرمایه گذاری اقتصادی در آن کشور را توسط مردم آن کشوریا دیگر کشورها فراهم می آورد. درمقابل اگر کشوری از امنیت ملی برخوردار نبوده، فضای اختناق، درگیری، احتمال جنگ داخلی یا جنگ دولت و کشور دیگر علیه وی حاکم باشد سرمایه گذاران داخلی و خارجی در آن کشور سرمایه گذاری نمی کنند و بدین ترتیب سرمایه ها خارج می شوند. نتیجه این امر، کسری بودجه، ادامه توسعه نیافتگی یا توقف چرخ توسعه، عقب ماندگی اقتصادی و... شده، فشار اقتصادی حاکم، خود زمینه ساز بحران جدید ناامنی می گردد. همچنین نبود امنیت، منجر به فرار مغزها و نخبگان، اندیشمندان و دانشمندان یک کشور، یعنی مهم ترین سرمایه های یک ملت در توسعه پایدار شده، کشور مزبور از محل بحران تولید علم و اندیشه و فکر دچار ناامنی می شود.

 هریک از این عوامل می تواند زمینه ساز بحران مشارکت، بحران هویت و بحران مشروعیت و زمینه ساز امنیت ناپایدار گردد. با این توضیح خود مشخص می شود همه کشورها برقراری امنیت ملی پایدار را سرلوحه برنامه های خود قرار می دهند. امّا آن چیزی که سبب می شود دولتها در رسیدن به امنیت ملی پایدار موفق یا ناموفق شوند نوع برداشت و تعریف و الگوی امنیتی است که اتخاذ می نمایند. در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی مفهوم امنیت ملی، راههای تحقق امنیت ملی پایدار منطقه ای با تأکید برکشورهای حاشیه خلیج فارس و چالشهای پیش روی آن بررسی شود. تأکید بر بررسی و تعریف مفهوم امنیت ملی از این جهت مورد تاکید است که برداشت صحیح، مناسب و مشترک برای مفهوم امنیت ملی می تواند حاکمان را به اتخاذ راهکار مناسب و گروهها و روشنفکران را به رصد و پیگیری تحقق امنیت ملی و جلوگیری از اتخاذ مسیر غلط رهنمود سازد. فرضیه این مقاله این است که تأمین امنیت ملی ج. ا. ا درسایه تأمین امنیت دیگرکشورهای همسایه و همجوار قابل تحقق می باشد. باتوجه به گستردگی کشورهای همجوار ج.ا.ا سعی شده است این مسئله به منطقه خلیج فارس محدود شود. منطقه خلیج فارس نیز به دو دلیل عمده انتخاب شده است. دلیل نخست اهمیتی است که خلیج فارس در جغرافیای سیاسی ج.ا.ا و جهان دارد و دلیل دوم اشتراکات متعدد اقتصادی، تاریخی و دینی این کشورها با یکدیگر می باشد